သိမွတ္ဖြယ္ရာ ကရင္ယဥ္ေက်းမွဳ အျဖာျဖာ အပိုင္း(၃)

ကရင္လူမ်ိဳးတုိ႔၏ စကားအုပ္စုမ်ား

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ တုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေပါင္း(၁၃၅) မ်ိဳးရွိသည့္အနက္ ကရင္မ်ိဳးႏြယ္စု (၁၁) မ်ိဳးပါ၀င္သည္။
၁၉၃၁-ခုႏွစ္၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ သန္းေခါင္ စာရင္းအရ ကရင္မ်ိဳးႏြယ္စု (၁၇) မ်ိဳးကို ေအာက္ပါအတုိင္း အစီရင္ခံတင္ျပသည္။

၁၉၃၁-ခုႏွစ္၌ သတ္မွတ္ထားေသာ ကရင္မ်ိဳးႏြယ္စု…
သီးျခားမေဖာ္ျပထားေသာ ကရင္မ်ိဳးႏြယ္စု၊
-စေကာကရင္၊
-ပကူးကရင္၊
-ေ၀ေ၀ၚကရင္၊
-မုိးေ၀ပၸါကရင္၊
-ဘြဲကရင္၊
-ပရင္းေဘာ္ကရင္၊
-မုိပၸါကရင္၊
-ပအုိ႔၀္ကရင္၊
-ပေဒါက္ကရင္၊
-ကရင္ျဖဴ၊
-ကရင္နီ၊
-ဂဲခုိဂဲဘားကရင္၊
-ဇယိမ္းကရင္(ပေဒါင္ေခါင္းတုိ)
-တလုိင္းတလစီကရင္ ဟူ၍ ခြဲျခား သတ္မွတ္ထားသည္။

ယေန႔သတ္မွတ္ထားေသာ ကရင္မ်ိဳးႏြယ္စု…

-ပိုးကရင္ (မြန္ကရင္)၊
-စေကာကရင္၊
-ဘြဲကရင္၊
-ပကူးကရင္၊
-တလပၸါကရင္၊
-ေမာ္ေနပၸကရင္၊
-ကရင္ျဖဴ၊
-ကရင္နီ၊
-ပေလၾကီး(ခေလခ်ီ)၊
-ပိုးကရင္ (အေနာက္)၊
-ဖုိးပၸါ (မုိပၸါ)။

သီးျခား ေဖာ္ျပမထားေသာ ကရင္…

ယေန႔တြင္ ကရင္မ်ိဳးႏြယ္စုကို (၁၁) မ်ိဳး သတ္မွတ္ထားသည္။ ရွမ္းျပည္နယ္၊ ကယားျပည္နယ္တုိ႔တြင္ ေနထုိင္ၾကေသာ အျခားကရင္မ်ိဳးႏြယ္စုမ်ား မပါ၀င္ေသးပါ။ ကရင္လူမ်ိဳးတုိ႔တြင္ ဘာသာစကားအေနျဖင့္ တခ်ိဳ႕မွာ နီးစပ္မွဳရွိျပီး ကြဲျပားျခားနားမွဳလည္း ရွိပါသည္။

+ Read more

ရုိးရာဓေလ့ထံုးစံမ်ား

ကရင္လူမ်ိဳးတုိ႔သည္ ဘာသာစကားႏွင့္ ေတာ္ေပၚေျမျပန္႔ေနထုိင္မွဳ ကြာျခားျခင္းေၾကာင့္ ရိုးရာဓေလ့ထံုးစံမ်ား အနည္းငယ္ ကြဲျပားမွဳရွိေသာ္လည္း အမ်ားစုမွာ တူညီၾကပါသည္။
ရုိးရာဓေလ့ အနည္းငယ္ေဖာ္ျပရလွ်င္…
(၁)အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆုိင္ရာႏွင့္ပတ္သက္ေသာ ရုိးရာဓေလ့မ်ား၊
(၂)ယဥ္ေက်းမွဳဆုိင္ရာ ရိုးရာဓေလ့မ်ား၊
(၃)လူမ်ိဳးေရးဆုိင္ရာ ရုိးရာဓေလ့မ်ား၊
(၄)ဘာသာေရးဆုိ္င္ရာ ရုိးရာဓေလ့မ်ား၊
(၅)ရုိးရာနတ္ႏွင့္ဆုိင္ေသာ ရုိးရာဓေလ့မ်ား၊
(၆)ပြဲလမ္းသဘင္ႏွင့္ဆုိင္ေသာ ရုိးရာဓေလ့မ်ား၊
(၇)ေက်းရြာႏွင့္ဆုိင္ေသာ ရုိးရာဓေလ့မ်ား၊
(၈)မ်ိဳးႏြယ္စုႏွင့္ဆုိင္ေသာ ရုိးရာဓေလ့မ်ား၊
(၉)အေရွာင္/အေဆာင္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ရုိးရာဓေလ့မ်ား ဟူ၍ ခြဲျခားသတ္မွတ္ႏုိင္ပါသည္။

ကရင္လူမ်ိဳးတုိ႔သည္ အစြဲအလမ္းၾကီးသည္။ ယံုၾကည္လြယ္သည္။ မေကာင္းမွဳျပဳရမည္ကို လြန္စြာ၀န္ေလးသူမ်ားျဖစ္ပါသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ရုိးရာဓေလ့ထံုးစံအခ်ိဳ႕သည္ ေခတ္ကာလႏွင့္ မဆီမေလ်ာ္ျဖစ္သည္။ ေရွးရုိးကိုူလည္း မပယ္ဖ်က္ႏွင့္၊ ဆုိေသာစကားအရ အရုိးကို အရြက္မဖံုးေစရန္ႏွင့္ လက္ခံသင့္သည္ကိုသာ လက္ခံ၍ ေခတ္ေနာက္က်ျပီး ေဆြးေျမ႔ေနေသာ အယူအဆမ်ားကို ပစ္ပယ္သင့္က ပစ္ပယ္ရမည္ျဖစ္သည္။

ကရင္လူမ်ိဳးတုိ႔၏ ၀တ္စားဆင္ယင္မွဳ

ကရင္လူမ်ိဳးတုိ႔သည္ မ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားသလုိ ၀တ္စားဆင္ယင္မွဳလည္း အေရာင္အဆင္း စံုလင္သည္။ လူမ်ိဳးႏြယ္စုအလိုက္ ၀တ္ဆင္သည့္ အေရာင္အဆင္းကို မူတည္ျပီး ကရင္လူမ်ိဳးစုမ်ားကို ခြဲျခားသိသာႏုိင္ပါသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေရွးက ကရင္နီ၊ ကရင္ျဖဴ၊ ကရင္နက္၊ လိပ္ျပာၾကီး၊ လိပ္ျပာငယ္၊ ေတာျပာၾကီး အစရွိသည့္နာမည္မ်ားျဖင့္ ကရင္လူမ်ိဳးစုမ်ားကို ကြဲျပားေခၚေ၀ၚသတ္မွတ္ေလသည္။
ကရင္လူမ်ိဳးမ်ားတြင္ ထြင္းသင္တုိင္းသည္ အဓိကျဖစ္သည္။သင္တုိင္းအတုိအရွည္ရွိသည္။ သင္တုိင္းႏွင့္ ေဘာင္းဘီ၀တ္ေသာအမ်ိဳးႏွင့္ သင္တုိင္းႏွင့္ လံုခ်ည္၀တ္ေသာအမ်ိဳး ဟူ၍ ခြဲျခားႏုိင္သည္။သံေတာင္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းမွစ၍ အေရွ႕ဘက္ ကယားျပည္နယ္ ေျမာက္ဘက္ရွမ္းျပည္နယ္၊ ေတာင္ပိုင္းႏွင့္ ပ်ည္းမနာ၊ ရမည္းသင္း၊ အေရွ႕ဘက္တြင္ ေနထုိင္ၾကေသာ မ်ိဳးႏြယ္စု အမ်ိဳးသားမ်ားသည္ ေဘာင္ဘီတုိ၊ ေဘာင္းဘီရွည္မ်ား ၀တ္ဆင္ၾကျပီး သင္တုိင္း(သို႔) ကိုယ္ထည္ ၾကဳတ္က်ယ္ေပၚ အတုိမ်ားကို ၀တ္ဆင္ၾကသည္။အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ သင္တုိင္းခါးျပတ္ႏွင့္ အနီ၊ အနက္နွင့္အျဖဴေရာင္ အဆင္းရွိ ထမီတုိ႔ကို ၀တ္ဆင္ၾကသည္။

လက္၀တ္ရတနာအျဖစ္ ေၾကးႏွင့္ေငြတုိ႔ကို အသံုးျပဳၾကသည္။ ေက်ာက္ေရာင္စံုပုတီးမ်ား သံုးၾကသည္။ နားေထာင္း၊ လည္ဆြဲ၊ လက္ေကာက္၀တ္မ်ားႏွင့္ ေငြေခါင္းပတ္မ်ား ေငြသားမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ကရင္လူမ်ိဳးမ်ားမွာ ပဲခူးရုိးမ ရွိ စေကာကရင္ႏွင့္ ပုိးကရင္တုိ႔ ျဖစ္ၾကသည္။ ကရင္အမ်ိဳးသားမ်ားသည္ သင္တုိင္းအနီ ေခါင္းေပါင္းႏွင့္ ပုဆုိးမ်ား ၀တ္ဆင္ေနဆဲျဖစ္သည္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာလည္း သင္တုိင္းတုိ၊ သင္တုိင္းရွည္ ေခါင္းေပါင္းထမီမ်ားကို ၀တ္ဆင္ႏွစ္သက္ဆဲျဖစ္သည္။

အမ်ိဳးသမီးထမီမ်ားကို ေအာက္ပါအတုိင္း ခြဲျခားထားသည္။
(၁)ရုိးရာထမီ( ထူရူ႕နီး)
(၂)လူငယ္၀တ္ထမီ(နီးဂူထူ)
(၃)အပ်ိဳေဘာ္၀င္စထမီ (နီးသိုင္းဆက္)
(၄)မပ်ိဳ၀တ္ထမီ(နီးေလာင္းေ၀ၚ) ဟူ၍ (၄) မ်ိဳးခြဲျခားထားသည္။
ရွမ္းျပည္နယ္ႏွင့္ နီးစပ္ေသာေဒသရွိ ကရင္လူမ်ိဳးႏြယ္စုသည္ ရွမ္းဆန္ဆန္၀တ္လာျပီး ျမန္မာလူမ်ိဳးတုိ႔ႏွင့္ နီးစပ္ေရာေႏွာ ေနထုိင္သူတုိ႔မွာ ျမန္မာဆန္ဆန္၀တ္လာၾကသည္။ ေရႊက်င္ေက်ာက္ၾကီး အေရွ႕ဖာပြန္၊ လွိဳင္းဘြဲ႔ ေဒါနေတာင္ေျခတစ္ေလွ်ာက္ရွိ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔သည္ သင္တုိင္းရွည္အျဖဴကိုသာ ၀တ္ဆင္ၾကသည္။အိမေထာင္က်မွသာ သင္တုိင္းတုိႏွင့္ အျခားအေရာင္အဆင္းရွိေသာ သင္တုိင္းမ်ားကို ေရြးခ်ယ္၀တ္ဆင္ေလ့ရွိသည္။

ယခင္ ကရင္အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ မိမိမဂၤလာေဆာင္ရာတြင္ ၀တ္ဆင္မည့္ သင္တုိင္ႏွင့္ ထမီအား မိမိကိုယ္တုိင္ အလွပဆံုးေသာ ဆန္းသစ္ေသာ ဒီဇုိင္းမ်ား ကိုယ္တုိင္ရက္လုပ္သည္။ တစ္သက္လံုး သိမ္းဆည္းထားသည္။ အမ်ိဳးသမီးျခံဳမည့္ေဆာင္၊ အမ်ိဳးသားျခံဳမည့္ေဆာင္ကိုလည္း ကိုယ္တုိင္ရက္လုပ္သည္။ ထုိ သင္တုိ္င္းထမီမ်ား၊ ေျမး၊ျမစ္အထိ အျမတ္တႏုိး ကိုင္တြယ္၍ လြန္စြာ တန္ဖုိးထားၾကသည္။

ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါဦးမည္...။