“ ဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ ”ေခၚေပေရးေရွးေဟာင္းကရင္စာေပသမုိင္း

“ဖႜဳံလိက္ထူ႕လီ ”ေခၚ ေပေရးကရင္စာေပတစ္မ်ဳိးကုိ အေရွ့ဘက္ ပုိးကရင္မ်ားက မိမိတုိ႔အမ်ဳိးသားအသံထြက္ၿဖင့္ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္းေၿမာက္မ်ားစြာကပင္ ေရးသား ဖတ္ရွဳခဲ့ေၾကာင္း အဆုိရွိၾက၏။ ယခုလက္ေတြ႕ၿမင္နုိင္ေသာ ေပစာမ်ားအရ ေလ့လာ ၾကည့္မယ ္ဆုိလွ်င္ အထက္ပါႏွစ္ေပါင္းေၿမာက္မ်ားစြာကပင္ ေရးသားဖတ္ရွဳလာခဲ့ေၾကာင္း ဆုိသည့္စကားသည္ ယုတၱိကင္းခဲ့ေသာစကားဟု ဆုိရန္ခဲ့ယဥ္သည္ကုိ ေတြ႔နုိင္ မည္ၿဖစ္ သည္။ ယခုအခါ ေတြ႕ၿမင္နုိင္ေသာ ေပေရးကရင္စာေပ(၎ကုိ အခ်ဳိ႕က ႃႃလိက္ရုက္လး႗႗ (သုမဟုတ္)လိက္ဓ၀္ၟထူ႔လည္းေခၚသည္) တြင္ ေရးသားထားသည္။ ေရးဟန္မ်ားမွာ မ်ားေသာအားၿဖင့္ ကဗ်ာလကၤာၿဖင့္ စီကုံးေရးသားေသာ လကၤာစာတန္းရွည္ၾကီး မ်ားခ်ည္း လုိပင္ေတြ႔ႏုိင္မည္ၿဖစ္သည္။ အေရးအသားမ်ားမွာ အဆင့္အတန္းအားၿဖင့္ အေတာ္ ပင္ၿမင့္ မားလွသည္ကုိေတြ႔နုိင္သည္။ ေရးသားသည့္အေၾကာင္းအရာမ်ားမွွာလည္းစုံလင္လွသည္။ ေလာကီေရးရာ ေလာကုတၱေရးရာမ်ားကုိ အေၿခခံၿပီး ေရးသားထား ခ်က္မ်ားၿဖင ့္ၿပည့္ႏွက္ လွ်က္ရွိေပသည္။ ယင္းေပေရး ႃႃဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ႗႗စာေပကုိေလ့လာစီစစ္မည္ဆုိလွ်င္ အရာ အားၿဖင့္က်ယ္၀န္၍ ေဝါဟာရအသုံးအႏွဳန္းေရာ အမ်ဳိးသားတစ္ရပ္၏ ယဥ္ေက်းမွ ဳဓေလ့ ထုံးစံမ်ားကုိ ေဖၚထုတ္ေရးသားခ်က္မ်ားပါ ၾကြယ္ဝစြာ ေရးသားမွတ္သားလွ်က္ရွိေသာ စာေပတစ္ရပ္ၿဖစ္ေၾကာင္းေတြ႔ၿမင္နုိင္မည္ၿဖစ္သည္။

တကယ္ဆုိ၍ စာေပဆုိသည္မွာ အမ်ဳိးသားတစ္ရပ္၏ ယဥ္ေက်းမွဳက ုိထိ္န္းသိမ္း ရာတြင္ အဓိကအေရးပါလွေသာ အကြပ္အကတစ္ခုၿဖစ္ေပသည္။ စာေပ အေရးအသား ၾကြယ္ဝမွဳႏွင့္ ေလးႏွက္မွွွွွွွွွွွွွွွဳသည္ အမ်ဳိးသားတစ္ရပ္၏ ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႔မွဳကုိ ညြန္ၿပေသာ မီးရွ ဴးတစ္ေဆာင္ပင္ၿဖစ္သည္။ ဆုိလုိသည္မွာ အေရးအသားအားၿဖင့္ ေလးနက္မွဳမရွိ ၾကြယ္ဝမွဳ မၿပည့္စုံေသာစာေပသည္ အမ်ဳိးသားတစ္ခုကုိ ယဥ္ေက်းေစသည့္ အဆင့္ အတန္း ၿမင့္မားေစသည့္အၿဖစ္သုိ႔မညွႊန္ၿပ မပုိ႔ေဆာင္ႏုိင္ေပ။ (ညႊန္ၿပပုိ႔ေဆာင္ေပးနုိင္မည္ မဟုတ္ေပ) တစ္ဖန္စာေပး၏ အေလးအနက္ ၾကြယ္ဝမွဳ စသည္မ်ားကုိ တုိင္းတာေလ့ လာ တတ္္ေသာ ကမၻာ႔စာေပပညာရွင္ၾကီးမ်ား၏ အလယ္တြင္မ်က္ႏွာပန္းလွႏုိင္မည္မဟုတ္ေပ။
လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိးမွာ မိမိတုိ႔အသုံးၿပဳ ဖတ္ရွဴ႕ေရးသားသည့္ စာေပသည္ ၾကြယ္ဝမွဳ ေလးနက္မွွဳ ရွိမွသာလွ်င္ အၿခားေသာ အဆင့္အတန္းၿမင့္ၿပီး ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႔ၿပီးၿဖစ္ေသာ သူတုိ႔၏ အလယ္တြင္ မ်က္ႏွာမငယ္ၿဖစ္နုိင္မည္သာၿဖစ္သည္။ အထက္ဆုိခဲ့ေသာ “ဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ”ေခၚ ေပေရးကရင္စာေပကုိ ကမၻာ့စာေပ အဆင့္အတန္မွီသည့္ စာေပတုိင္း တာမွဳ မ်ဳိးၿဖင့္ ဖိတ္ေခၚ နုိင္စြမ္ရွိမည္ မဟုတ္ေသာ္လည္း ေအာက္ပါ အခ်က္အလက္မ်ား အေပၚ မူတည္ၿပီေလ့လာၾကည့္ပါက အေတာ္ပင္ၾကြယ္၀ၿပီး အဆင့္အတန္းအားၿဖင့္ မနိမ့္က်လွေသာ စာေပတစ္ခုၿဖစ္ေၾကာင္းရိပ္မိနုိင္မည္ၿဖစ္သည္ဟု ထင္မိေပသည္။
“ဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ” ေလ့လာာရာတြင္--
၁။ ဗ်ည္း၊ သရ၊ သဒၵါနည္းစသည္တုိ႔၏ ၿပည့္စုံမွဳ ၾကြယ္၀မွဳရွိ မရွိ၊
၂။ ၎စာေပ၏ အေရးအသား က်ယ္ၿပန္႔ၾကြယ္ဝမွဳ ရွိ မရွိ၊
၃။ ၎စာေပၿဖင့္ လူမူေရး စီးပါြးေရး ဘာသာေရး စသည္ၿဖင့္ ေရးသားထားခဲ့မွဳ ရွိ မရွိ၊
၄။ အမ်ဳိးသား၏ ယဥ္ေက်းမွဳ ဓေလ့ထုံးစံစသည္မ်ားကုိ ထိန္းသိမ္ကြပ္ကဲ ႏုိင္စြမ္းရွိသည့္ စာေပဟုတ္ မဟုတ္၊
၅။ အဆင့္အတန္းၿမင့္မားေသာ အၿခားစာေပတုိ႔၏ ေရးထုံးအသံထြက္နည္း ေရးဟန္စသည္မ်ားႏွင့္ ယွဥ္နုိင္ မယွဥ္နုိင္၊
၆။ ၎စာေပကုိ ေရးသားအသုံးၿပဳလာခဲ့ၾကသည့္ ကာလတုိ႔ကုိ အက်ဥ္းအားၿဖင့္ ေလ့လာၾကည့္ၿမင္ဆုိလွ်င္
(၁)အရ ဗ်ည္းသရမ်ား စုံလင္မွဳ ရွိ မရွိကုိ ေရွးဦးစြာ စီစစ္ၾကည့္ရန္လုိေပသည္။

ကရင္အမ်ဳိးသားအသံထြက္ၿဖင့္ ေရးသားရာတြင္၎တုိ႔၏ေၿပာဆုိရေသာ ေဝၚဟာရအလုိက္ၿပည့္စုံေသာအသံထြက္ ရွိရမည္ၿဖစ္သည့္အားေလ်ာ္စြာ “ဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ”တြင္ ေရးသားထားေသာ ဗ်ည္းသရမ်ား လုံေလာက္စြာရွိေနသည္ကုိ ေတြ႕ရမည္ၿဖစ္သည္။ ၎တုိ႔ယူငင္သုံးစြဲထားသည့္ ဗ်ည္အေရအတြက္အားၿဖင ့္(၃၆) လုံးရွိၿပီး သရအားၿဖင့္(၁၄)ရွိေပသည္။ သရ(၁၄) ယူငင္ေရးသားထားသည္မွာ လုိအပ္သလုိယူငင္ေရးသားရသည္ၿဖစ္၍ မ်ားစြာေစာဒကတက္ဖြယ္ ဆုိဖြယ္ရာ မရွိေသာ္ လည္း ဗ်ည္းလို(၃၆)လုံးမွ် ယူငင္သုံးစြဲထားၿခင္းေၾကာင့္ အခ်ဳိ႕ေသာဗ်ည္းမ်ားမွာ လုိအပ္သည္ထက္ပုိမို ယူငင္သုံးစြဲထားသည္ဟု ယူဆဖြယ္ရာရွိေနသည္ ကုိေတြ႔ရမည္္ၿဖစ္ ေပသည္။ သုိ႔ေသာ ေပစာအေရးအသားမ်ားတြင္ စိစစ္ေလ့လာၾကည့္ေသာအခါ ေရွးလူၾကီး သူမတုိ႔ ေရးသားလာခဲ့ေသာ စာေပမ်ားတြင္ ယခု ေတြ႔ၿမင္ရေသာဗ်ည္း(၃၆)လုံးကုိ သူ႔ေနရာႏွင့္သူအံဝင္ခြင္က်ၿဖစ္ေအာင္ သုံးႏွဳန္းေရးသားထားသည္ကုိေတြ႔ရေပသည္။
စင္စစ္ဗ်ည္(၃၆)လုံးတြင္ သူ႔အသံထြက္ႏွင့္သူ ၿခားႏွားစြာရွိၾကေပသည္။ အသံထြက္ၿခင္း မတူညီၾကေပ၊ အသံထြက္မတူညီၾကသည့္အေလွ်ာက္ ေရးသားရာတြင္ သူ႔ေနရာႏွင့္သူ အံကုိက္ေအာင္ ေနရာတက် သုံးႏွဳန္းေရးသားထားသည္မွသာလွ်င္ ဆုိလုိသည့္ အဓိပၸါယ္သုိ႔ သက္ေရာက္နုိင္မည့္ စကားလုံးေပၚထြက္ လာနုိင္မည္ၿဖစ္သည္။ သာမာန္ကာလွ်ံကာ အသံထြက္ရာတြင္စည္းစနစ္မက်ေတာ့ဘဲ ဆုိလို္ရင္းအဓိပၸါယ္လည္း လြဲေခ်ာ္တတ္ေပသည္။ ဤသည္မ်ားမွာ အဆင့္အတန္းၿမင့္မားေသာစာေပမ်ား၏ ေရးထုံးအစဥ္အလာ တစ္ရပ္ၿဖစ္ေပသည္။ “ဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ”ေခၚ ေပေရးစာေပတြင္ဤ အ စဥ္အလာမ်ားကုိ လိုက္နာေသာအားၿဖင့္ ၿပည့္စုံၾကြယ္ဝေသာဗ်ည္းမ်ားကုိ အၿပည့္အဝ သုံးစြဲေရးသားလာခဲ့သည္ကုိ ေတြ႔ၿမင္ရမည္ၿဖစ္၏။
လူမ်ဳိး်တစ္မ်ဳိး၏ သုံးစြဲေရးသားလာၾကေသာစာေပသည္ ၎၏ ဆင္းသက္ေပ္ါက္ ဖြားလာခဲ့ရာ မူလစာေပ၏ အေၿခခုိင္မူ၊ ေရွးက်မူ၊ ခံၿငားမူ၊ အဆင့္အတန္းၿမင့္မားမူ စသည္မ်ားေပၚ အားထားသမွူၿပဳၿပီး ဂုဏ္ယူတတ္ၾကစၿမဲ ဓမၼတာပင္ၿဖစ္ေပသည္။ ယခုေသာ္ မြန္၊ ၿမန္မာ စေေသာ စာေပမ်ားသည္ေရွးက ၿဗဟၼီ၊ ကုသန၊ ကဒမၸ စေသာေက်ာ္ၾကားသည့္ ေရွးေဟာင္းစာေပမ်ားမွ ဆင္းသက္လာေၾကာင့္ ဂုဏ္ယူတတ္ၾကသကဲ့သုိ႔ ၿဖစ္ေလသည္။ “ဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ” ကရင္စာေပကုိလည္း တကယ္အရင္းအၿမစ္ ၎၏ ဗ်ဳပၸတ္ကုိစီစစ္ၾကည့္ေသာအခါအထက္ဆုိခဲ့ေသာ ၿဗဟၼီ စသည့္စာေပမ်ားမွ ဆင္းသက္ခဲ့ေသာ စာေပၿဖစ္ေၾကာင္း ၿငင္းႏုိင္စရာအ ေၾကာင္းမရွိေပ ၎၏ ဆင္းသက္လာရာ မူလေရေသာက္ၿမစ္သည္ စင္စစ္ဆုိ ခန္႔ၿငားၿပီး အေၿခခံသည္ သာၿဖစ္ေၾကာင္း ေတြၿမင္ရေပသည္။ “သဒၵါနည္းအရ” “ဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ” စာေပေလ့လာ လွ်င္လည္း ေရးထုံးသဒၵါနည္းကုိ တစ္က်မ္းတစ္ဖြဲ႔အေနၿဖင့္ ေရးသားထားခဲ့ေသာ သဒၵါက်မ္းရွိသည္ဟု မေတြ႔ရေသးေသာ္လည္း မကယ္တမ္း စာေပမ်ားတြင္ရွိအပ္သည့္ သဒၵါ စစ္တန္းၿဖင့္ ေလ့လာစီစစ္မည္ဆုိလွ်င္ စည္းစနစ္က်ေသာ သဒၵါနည္းမ်ားၿဖင့္ အေတာ္ပင္ၿပည့္စုံစြာႏွင့္ ၿပီးၿဖစ္သည္ကုိ ေတြ႔ရေပမည္။ “ဤေနရာတြင္ သဒၵါနည္းဆုိသည့္ အဓိပါၸယ္ကုိ အက်ယ္ရွင္းရန္လိုမည္မထင္၍ ဤကဲသုိ႔ အရိပ္အၿမြက္မွ်သာ ေရးသားရၿခင္းၿဖစ္သည္။
နပါတ္(၂) အရ အေရးအသား က်ယ္ၿပန္႔ၾကြယ္ဝမွု ရွိမရွိဆိုသည့္ အခ်က္ႏွင့္ပတ္ သက္ၿပီး ေလ့လာၾကည့္လွ်င္ ပထမဦးစြာ ေရးထုံးေရးဟန္၏ ၾကြယ္ဝမွဳကုိ ေလ့လာရ ေပမည္။ ေေရးထုံးေရးဟန္အရ အထက္ကဆုိခဲ့သည့္အတုိင္း သဒၵါနည္းအရေရာ ကဗ်ာ၊ လကၤာ၊ စကားေၿပ၊ အေရးအသားမ်ားပါ ေတာ္ေတာ္ပင္ ၿပည့္စုံၾကြယ္ဝစြာ ေရးသားခဲ့ ၾကသည္ကုိ ေတြ႔ရမည္ၿဖစ္၏။ သိရိွသမွ် လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း(၃၀၀)ခန္႔က ေရးသားသည့္ ေပစာ မ်ားတြင္ ကဗ်ာအေရးအသား ဆန္ေသာၿပဇာတ္ “လိက္ဏဲဍံင္” မ်ားကုိပင ္ရသ ေၿမာက္ မ် ြာ စြာေရးသားဖတ္ရွဴ႕လာခဲ့ေၾကာင္းကုိ သိရွိရေပသည္။ “သုိ႔ေသာ္ ထုိစာေပ မ်ားမွာ ေလာကဓံ၏ လွဳိင္းခ်က္ေၾကာင့္ ေပ်ာက္ပ်က္ဆုံးပါးရေၿခၿပီး ၎စာေပမ်ားကုိ ဖတ္ရွဴ႕လိုက္ရေသာသူမ်ား အသက္ရွင္ေနေသးသည္ ၿဖစ္၍သာ ထုိအေၾကာင္းကုိ သိရွိခြင့္ရေတာ့သည္။ ယခုအခါ ဘားအံၿမဳိ႕တြင္ ၎ေပမူ “စဝ္ထၞဴလာ” စေသာ ကရင္ ေရွးေဟာင္းပုံၿပင္ စသည္မ်ားကုိ ဖတ္ရွဴ႕လုိက္ရေသာ အဖုိးအုိမ်ားရွိပါေသးသည္။
အၿခားေသာ နီတိက်မ္းမ်ား ပုံၿပင္မ်ား ဓေလ့ထုံးစံမ်ား၊ စိတ္ပညာက်မ္းမ်ား၊ ကမၻာဦး အေၾကာင္းမ်ားကုိ ေရးသားထားသည့္က်မ္းမ်ား လူၿဖစ္စဥ္သမိုင္းက်မ္းမ်ား ရာဇဝင္က႑မ်ား ဆုံးမစကားမ်ား စသည္တုိ႔ကုိ တခမ္းတနား ေရးသားထားသည့္ ေပမူက်မ္းစာမ်ား ေၿမာက္မ်ားစြာရွိေနသည္ကုိ ေတြ႔ရေသာအားၿဖင့္ ၎“ဖႜဳံွလိက္ထူ႔လီ”၏ အေရးအသားအေတြးအေခၚေရးဟန္ ေလးနက္ၾကြယ္ဝမွဳမ်ားမွာ အေတာ္အဆင့္ အတန္းၿမင့္မားေၾကာင္း ေလ့လာသူတုိင္းပင္ တအံံ့တၾသၿဖစ္သြားၾကေပသည္။ (အထူးသၿဖင့္) “ပရပုိဒ္” ၿဖင့္ေရးသားေသာ အေတာ္ေရွးက်ၿပီး အေထာက ္အထားခုိင္လုံ သည့္ ေရွးေဗဒင္က်မ္းမ်ားကုိပင္ ေရးသားထားခ်က္ရွိသည္ကုိ ေတြ႔ၿမင္ရေသာအခါ ၎ “ဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ”၏ အဆင့္အတန္းကုိ အထင္မေသးၾကေတာ့ေပ။ အၿခားေသာ ဘာသာေရး သက္ဆုိင္ရာက်မ္းစာမ်ားကုိမူ ယခုလက္ရွိ ေတြ႔ၿမင္ရေသာ ေပမူမ်ားအရ က်မ္းစာေပ မေပါင္း(၁၅၀)မွ် ေရးသားထားခ်က္ရွိၿပီးၿဖစ္ေၾကာင္း သိရိွရေပသည္။ ဤသည္မ်ားမွာ ယခုအခါ ေတြ႔ၿမင္နုိင္သည့္ေပစာမ်ားပင္ၿဖစ္သည္။ ေပ်ာက္ဆုံးသြားေသာေပမူေပါင္း မည္မွ်ရွိၿပီး ေခ်ာင္ၾကဳိေခ်ာင္ၾကားတြင္သိမ္းဆည္း ထားသည့္ေပမူေပါင္း မည္မွ်ရွိေသး သည္ကုိမူ သိရွွိဟန္ခဲယဥ္ေနေပးေသးသည္။
နံပါတ္(၃) အရ စီစစ္ၾကည့္လွ်င္ အထက္ပါေရးသားထားေသာ က်မ္းစာမ်ားကုိ ေလ့လာၾကည့္ေသာအားၿဖင့္ သိသာေလာက္ေပၿပီ၊ ေခတ္မွီေရးသားထားမွဳေပမ ူက်မ္းစာ မ်ား နည္းပါးေနသည္တုိင္ေအာင္ တၿဖည္းၿဖည္းႏွင့္ လူမူေရး၊ စီးပြားေရးစေသာ ေခတ္ႏွင ့္ရင္ေဘာင္တန္းႏုိင္မည့္ အေရးအသားသုိ႔ေရာက္ေအာင္ဆြဲေဆာင္လာလွ်က္ရွိေနၾကေပၿပီ။
နံပါတ္(၄) အရ ေလ့လာစီစစ္မည္္ဆုိလွ်င္ “ဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ”ၿဖင့္ အမ်ဳိးသား၏ ယဥ္ေက်းမွဳဓေလ့ထုံးစံ စသည္မ်ားကုိ ထိန္းသိမ္းကြက္ကဲႏုိင္မည့္ စာေပဟုတ္မဟုတ္ ဆုိသည့္ အခ်က္ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး စီစစ္စရာမ်ားစြာပင္ ရွိေနေပသည္။ ယဥ္ေက်းမွူဆ ုိသည္ မွာ အရာက်ယ္ဝန္းလွေပသည္။ ထုိ႔အတူ ယင္းယဥေက်းမွူမ်ားကုိ ကြတ္ကဲ ထိ္န္းသိမ္းမည္ စာေပကုိ စီစစ္ရန္မွာလည္း အရာက်ယ္လွမည္ၿဖစ္သည္။ ေနာက္ဆုံးတြင္ “ဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ” ၿဖင့္ ကရင္အမ်ဳိးသားတုိ႔၏ဂုဏ္ကုိ ေဆာင္ႏုိင္ေသာ ယဥ္ေက်းမွဳ၊ ထိန္းသိမ္း ကြတ္ကဲႏုိင္ မည့္စာေပ ၿဖစ္ႏုိင္မႏုိင္ကုိ သိရွိရန္မွာ ကုိယ္တုိင္ကုိယ္က် ယင္းစာေပကုိေလ့လာၿပီး တတ္ေၿမာက္ကြ်မ္းက်င္ လာေသာအခါတြင္မွ ဆုံးၿဖတ္သတ္မွတ္ႏုိင္မည္ ၿဖစ္သည္ဟု ထင္မိေပသည္။
(အခ်ိုဳ႕က၎စာေပသည္ မြန္စာေပႏွင့္တူသည္၊ ၿမန္မာႏွင့္မကြဲမၿပားဟုဆုိၿပီး အထင္မၾကီးၾကေခ်း။ သုိ႔ေသာ္ တကယ့္ပင္ မြန္စာႏွင့္တူသေလာ၊ အသြင္ဟန္တူရုံၿဖင့္ အထင္ေသးစရာဟုဆုိလွ်င္ အဂၤလိပ္စာႏွင့္ အသြင္တူေသာ ဂ်ာမာန္စာကုိ အထင ္ၾကီး စရာမရွိေတာ့ေခ်။ တရုတ္စာႏွင့္တူေသာ ဂ်ုပန္စာကုိ အထင္ေသးစရာ ပင္ၿဖစ္ေတာ့သည္ သာ) စင္စစ္ ဂ်ာမာန္စာသည္ အဂၤလိပ္စာ၏ ဩစာခံမဟုတ္သလုိ ဂ်ပန္စာသည္လည္း တရုတ္စာ၏ လက္ေအာက္ခံမဟုတ္ပါေပ။ အၿခားေသာ အသြင္တူၿပီး အရည္ အခ်င္းၿခား နားေသာ စာေပေၿမာက္မ်ားစြာရွိသကဲသုိ႔တည္း)
နံပါတ္(၅)အရ အဆင့္အတန္းၿမင့္မားေသာ အၿခားေသာစာေပတုိ႔ႏွင့္ ယွဥ္ႏုိင္၊ မယွဥ္ႏုိင္ကုိမူ အထူးစီစစ္ရန္ လုိအပ္ေသာ္လည္း ဤေနရာတြင္ အလြန္က်ယ္ဝန္း သြား မည္ၿဖစ္၍ အရိပ္အၿမြက္ေလာက္သာ ေလ့လာစီစစ္သင့္ေပသည္။ အၿခားေသာ အဆင့္ အတန္းၿမင့္မားၿပီး က်ယ္ဝန္းၾကြယ္ဝလွသည့္စာေပမ်ားကုိ ၾကည့္လွ်င္ ေရးသားသည့္ဟန္၊ ေရးသားသည့္အမူအရာမ်ားႏွင့္ ေရးထုံးတုိ႔အလုိက္စာေရးသားသူကုိ ဥာဏ္ကြန္႔ၿမဴးလွ်င္ ကြန္႔ၿမဴးသေလာက္ စာေပမ်ားမွာလည္း အဆင့္အတန္းၿမင့္ မားလာေတာ့သည္ သာၿဖစ္ သည္။ “ဖႜဳံလိက္ထူ႔လိ” တြင္လည္း ေရးသားေသာအေၾကာင္းအရာႏွင့္ ေရးသားၾက သည့္ ဟန့္တုိ႔မွာ တကယ္ပင္ေလ့လာလွ်င္ ေလ့လာသေလာက္ အဆင့္အတန္းမနိမ့္ေသာ စာေပၿဖစ္ေၾကာင္းသိလာရမည္ၿဖစ္ေပသည္။ ေရးထုံးသဒၵါနည္းမ်ားမွာ အသံအေနအထား သဒၵါနည္းစသည္တုိ႕ကုိအထူးဂရုစုိက္ၿပီး သူ႔ေရးထုံးႏွင့္သူ၊ ခြဲၿခားေရးသား တတ္ၿခင္း ေၾကာင့္ အခ်ဳိ႕ေနရာမ်ားမွာ ရုတ္တရက္အားၿဖင့္ ေရးထုံးရွဳတ္ေထြးသြားသကဲသုိ႔ ထင္ရ ေသ ာ္လည္း စင္စစ္ သူ႔အသံထြက္ႏွင့္သူ၊ သူ႔ေရးထုံးႏွင့္သူ၊ ခြဲၿခားလုိ၍သာ ၿခားနားေသာ ေရးထုံး(ဝ) အသံထြက ္ တူသေယာင္ႏွင့္ ေရးထုံးမတူသည့္ ေရးနည္းမ်ားကုိ အသုံးၿပဳ ထားေၾကာင္းေတြ႔ရမည္ၿဖစ္ေလသည္။
ဥပမာအားၿဖင့္--ေထာဟ္-ငွက္
ေထာဝ္- ဝက္
ေထာတ္- ၿခံစည္းရုိး--ဤကဲသုိ႔ အသံတူမေယာင္ႏွင့္ ေရးထုံးကြဲၿပီး အဓိပါၸယ္ၿခားနားေသာ ေရးထုံးေပါင္းေၿမာက္မ်ားစြာကုိေတြ႔ရမည္ၿဖစ္ေပသည္။ စင္စစ္ဤကဲသုိ႔ ခြဲၿခားေရးသားသည့္အသြင္ထုံးတမ္းမွာ စာလုံးေပါင္းရွဳတ္ ေထြးမ်ားၿပ ား ခ်က္မွ်သာၿဖစ္သည္ဟု ထင္မွားစရာရွိေသာ္လည္း ေသခ်ာစြာေလ့လာၾ့ကည့္ေသာအခါ အေရးအသားစာလုံးေပါင္း ၾကြယ္ဝမူႏွင့္ အသံေနအသံထား (အသံထြက္)တုိ႔ကုိ ဂရုစုိက္ ေၾကာင္းေတြ႔ရွိရမည္ၿဖစ္သည္။ ထု္ိ႔ေၾကာင့္ ဤမွ်ေလ့လာၿခင္းၿဖင့္ “ဖုဳံလိက္ထူ႔လီ”၏ ေရးထုံးေရးဟန္မ်ားမွာ အဆင့္အတန္းမနိမ့္ေၾကာင္းအၿမြက္အားၿဖင့္သိသာႏုိင္သည္။
နံပါတ္(၆) အရ စီစစ္ၾကစုိ႔။ “ဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ” ကုိမည္သည့္ေခတ္ကာလ မည္သူသည္စတင္တည္ထြင္ေရးသာလာခဲ့သနည္း- ဆုိသည့္ေမးခြန္းမ်ဳိးကုိ သိလုိ သူ တုိင္းက ေမးၿမန္းသည္သာၿဖစ္သည္။ အခ်ဳိ႕ေသာအားၿဖင့္ စာေရးသားသည့္အသြင္ သ႑န္ကုိၾကည့္ေသာအားၿဖင့္ မြန္(သုိ႔မဟုတ္) ၿမန္မာတို႔လုိ မွွီၿငမ္းၿပီး ေရးသားေၾကာင္း လြယ္ကူစြား ဆုံးၿဖတ္ၾကမည္သာၿဖစ္သည္။ မည့္သည့္ေခတ္ကာလ မည္သူထြင္ခဲ့သနည္း ဆုိသည့္ေမးခြန္းႏွင့္ “ဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ”ကုိေရးသားအသုံးၿပဳသူတုိ႔သည္ မၾကာမၾကာရင ္ဆုိင္ ရမည္မွာ မလြဲေပ။ ထုိအခါ သူတုိ႔သည္ အေၿဖရွာရန္ခက္ခဲသြားတတ္ၾကေတာ့သည္။ ဟုတ္ေပသည္ ဤေမးခြန္းမ်ဳိးသည္ ေၿဖဆုိရန္ လြယ္ကူေသာေမးခြန္းမ်ဳိးမဟုတ္ေပ။ အကယ္၍သာ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္းမၾကာာေသးမွီကမွ တစ္စုံတစ္ဦးက တည္ထြင ္ၿပီး ၎၏ တီထြင္ေရးသားခ်က္ကုိမွတ္တမ္းႏွင့္ေရးသားထားခဲ့မွဳရွ္ိပါက ထုိေမးခြန္းမ်ဳိးကုိ ေၿဖဆုိရန္လြယ္ကူမည္ၿဖစ္ေပသည္။ သုိ႔ေသာ္ အခ်ဳိ႕ေသာ စာေပတုိ႔မွာ ဤကဲ့သုိ႔ မွတ္သား ထားခ်က္ မရွိသည္ကတေၾကာင္း၊ ကာလအားၿဖင့္ၾကာေၿငာင္းခဲ့ၿပီးၿဖစ္၍ အစရွာရခဲ့ၿပီး တိမ္္ၿမဳမ္ေပ်ာက္ကြယ္သြားသည္ကတေၾကာင္း၊ ထုိ႔ေၾကာင္း အထက္ပါ ေမးခြန္းမ်ဳိးကုိ ေၿဖဆုိရခဲ့သည္သာၿဖစ္ေပသည္။ ယခုအခါ အေထာက္အထားခုိင္လုံၿပီး ေက်ာ္ၾကား လာေသာ မြန္စာေပကုိ မည္သည္ေခတ္ကာလက မည္သူတီထြင္ေရးသားလာခဲ့သည္ကုိပင္ မွန္ဆခ်က္ကလြဲၿပီး အေၿဖရွာရ ခက္ခဲဆုံးပင္ရွိေနေသးသည္။ ၎နည္းတူ ၿမန္မာစာတုိက လည္း မြန္စာေပမွတစ္ဆင့္ (သုိ႔မဟုတ္) တုိက္ရုိက္ၿဗဟၼီမွ တဆင့္ကူးေၿပာင္းေရးသားလာ ခဲ့ေၾကာင္း စသည္မ်ားၿဖင့္သာ မွန္းဆႏုိင္ၾကၿပီး မည္သူက မည္သည့္ခုႏွစ္တြင္ စတင္တီ ထြင္ေရးသားလာခဲ့သည္ ဆုိသည္ကုိ အတိအက်ေရးသားမွတ္သားလာခဲ့ၿခင္းရွိသည္ဟု မသိရေသးေပ။ “ဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ”ကုိလည္း ဤနည္းၿဖင့္ပင္ ေၿဖဆုိရေပမည္။ သုိ႔ေသာ္ မြန္စာေပ၊ (သုိ႔မဟုတ္) ၿမန္မာစာေပတုိ႔ႏွင့္ ၿမစ္ဖ်ားခံလာရာ (သုိ႔မဟုတ္) ေရးထုံးကုိ ကြင္းဆက္မကင္းၾကဟုဆုိလွ်င္ မွားယြင္းမည္ မဟုတ္ဟု ထင္ေပသည္။ သုုိ႔ေသာ္ မည္ သည့္ေခတ္က မည္သူတုိ႔သည္ ထြင္လာခဲ့သည္ ဆုိသည့္ အေထာက္အထား ေသခ်ာ တိက်စြာ မွတ္သားလာခဲ့မွု မရွိၿခင္းေၾကာင့္ အေၿဖရွာရန္ ထုံးစံအတုိင္း ခဲယဥ္းသြားၿပန္ ေလသည္။ တုိင္းတာသိရွိႏုိင္ရန္အေၾကာင္းရွာ၍ မရေတာ့ၿပီေလာဟု ေမးၿမန္း ဘြယ္ ရွိၿပန္သည္။
အမွန္စင္စစ္ “ဖႜဳံံလိက္ထူ႔လီ” ကုိေရးသားအသုံးၿပဳခဲ့သည့္ ေခတ္ကာလကုိ (အတိအက် မဟုတ္ေသာ္လည္း) မွန္းေခ်အားၿဖင့္ မွန္းဆၾကည့္နုိင ္ရန္နည္းလမ္းမ်ား ရွိေပသည္။ ဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ”ကုိေရးသားအသုံးၿပဳသူတုိ႔သည္ မိမ္ိတုိ႔ေရးသားသုံးစြဲသည့္ စာေပ၏အတိမ္အနက္ႏွင့္ ေခတ္ကာလ မည္မွ်ၾကာေၿငာင္းခဲ့ၿပီး စသည္တုိ႔ကုိ စီစစ္ ေလ့လာရန္ မ်က္ေၿခၿပတ္ခဲ့သည္မဟုတ္ေပ။ ရွာၾကံၾကသည္သာၿဖစ္သည္။ သူတုိ႔သည္ ေပစာမ်ားမွ ေရးသားသုံးႏွဳန္းထားသည့္္ အခ်က္အလက္မ်ားကုိၾကည့္ၿပီး မွန္းဆသည့္ နည္းၿဖင့္ အေၿဖရွာခဲ့ာကသည္။ ထုိအခါနီးစပ္ေသာ အေၿဖကုိရခဲ့ၾကည္ ေလသည္။ မည္သုိ႔နည္း အခ်ိဳ႕ေသာစာေပမ်ားမွ ေရးသားသည့္ အကၡရာ၊ ေရးသားသည့္ ဟန္၊ ေရးသားသည့္ ေဝါဟာရ၊ ေရးသားသည့္ အေၾကာင္းအရာတုိ႔သည္ အၿခားေသာ မြန္စာေပ၊ ၿမန္မာစာေပတုိ႔ႏွင့္ ႏွဳိင္းယွဥ္ၾကည့္ေသာအခါ “ဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ”၏ ေရးသာလာခဲ့ ေသာ ေခတ္ကာလသည္ ၾကာေညာင္းၿပီးၿဖစ္ေၾကာင္းသိသာႏုိင္ေတာ့သည္။ မြန္ၿဖစ္ေစ၊ ၿမန္မာ ၿဖစ္ေစေရးသားခဲ့ေသာစာေပတုိ႔သည္ တေခတ္ႏွင့္တေခတ္မတူၾကေခ်။ ေရးဟန ္ေၿပာင္း လဲလာခဲ့သည္ကို ေတြ႔ရသည့္နည္းတူ “ဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ”ကုိလည္း ေသခ်ာစြာစီစစ္ေသာအခါ ထုိကဲသုိ႔ေသာသေဘာကုိေတြ႔ၿမင္ရတတ္ေပသည္။ အခ်ဳိ႕ေသာေပစာမ်ာတြင္ အလြန္ေရွး က်ေသာအကၡရာႏွင့္ အေၾကာင္းအရာတုိ႔ အသုံးၿပဳေရးသားထားၾက သည္ကုိ ေတြ႔ရမည္ ္ၿဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ ေၿဖးေၿဖးေခတ ္ကာ လအေလွ်ာက္ ေရးထုံးအေၾကာင္းအရာ ဆုိသည့္ ေၿပာင္းလဲလာခဲ့ၾကသည္။ အလြန္နီးကပ္လာေသာေခတ၏ အေရးအသားမ်ားသည္ ေၿပာင္းလဲလာခဲ့ၾကသည္ကုိေတြ႔ၿမင္ရမည္ၿဖစ္ေပသည္။ နီးကပ္လာၿပီၿဖစ္ေသာေခတ္ကာလ၏ အေရးအသား၊ ေရးဟန္၊ ေရးသားသည့္ အေၾကာင္း အရာတိုု႔ကုိ ၾကည့္ၿပီးႏွစ္ပရိေစၦဒအားၿဖင့္ မၾကာၿမင့္ေသးဟု ဆုံးၿဖတ္ခလွ်င္ မွန္မည္မဟုတ္ ေပ။ အဘယ္ေၾကာင္းဆုိေသာ္ “ဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ”ၿဖင့္ႏွစ္ေပါင္းေၿမာက္မ်ားစြာက ေရးသားၾက သည့္ေရးဟန္အေၾကာင္းအရာတုိ႔ၿဖင့္ေရးသားထားခ်က္မ်ားကုိ အခ်ဳိ႔ေသာစာမူမ်ားက ေရွးလူၾကီသူမတုိ႔ အစဥ္အဆက္သီဆုိိလာၾကေသာ ပါးစပ္ရာဇဝင္သေဘာ၊ ေရွးလကၤာကား ---ဍဳံသုဝဏဟွာဟွံင္ခါ့၊ ဍဳံေဖါဟ္ဍဳံလီ႓းစာင္းဟွာ၊ မာန္ဒုင္ဍ၀္တႜာအု္မတ္၊ လံင့္ကံင္ဖႜဳံလိက္ပိဋကတ္၊ ယံင့္၀ဲါဍ၀္ဟွာဟွံင္ပႜ၀္႓း၊ ေဍထီေဍဖႜာဲေဍေဖါဟ္မာ့၊ ေလ၀္ထင္းဟွာအွ္ဍဳံဌာန္႔၀၊ ေလ၀္ထင္းေယာ၀္္ဆုိင္လိက္ရုက္လး၊ ယွာၟလီၟဆီ့ဟု္ခြြါ႔ထၞာၟ၊ ေယာ၀္ေဏ၀္ၟဖူးေဏ၀္ၟေခါ၀္ၟသုဦ႔ယြာ၊ စာင္းဟွာေဏ၀္ၟဖႜဳံလိက္မူ႔လာ၊ အးဆုိ၀္အးဆင့္မိင္လကႜာ၊ ဒဒုက္အးထ၀္႓းယွင္ဏါ၊ ဍဳံဌာန္႔၀ဖုိင္ထံင္ထင္း႓ါ၊ ပၱံင္ဍဳံဌါန္႔အွ္ထာင္သာ့၊ မာေလာဟ္ပ၀္ၟအု္ဆုိ၀္ယွာ၊ လု္လင္ထုက္ဏင္ၟဆုိ၀္ဏင္ၟတာ။ ၎၏ အဓိပၸါယ္မွာ သုဝဏ ၿမိဳ႕ေတာ္ ပ်က္စီးစဥ္အခါက ၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သားတုိ႔ ထြက္ေၿပးတိမ္းေရွာင္ ၾကသည့္အထဲတြင္ “မန္းဒုံး”ေခၚ ကရင္အမ်ဳိးသားအမတ္တဦးလည္းပါဝင္လာေလသည္။ သူသည္ကရင္ဘာသာၿဖင့္ေရးသားၿပန္္္ဆုိထားၿပီးၿဖစ္ေသာ ပိဋကတ္က်မ္းစာ မ်ားကုိႏွစ္ ေမ်ာလွၿပီး အခ်ီးအႏွီးပ်က္စီးေပ်ာက္ပ်က္သြားမည္ကုိစုိးရိမ္သၿဖင့္ “ဍဳံဌါန္႔ဝ”ေခၚ (ယုိးဒယားၿပည္နယ္စပ္) ေဒသသုိ႔ေၿပာင္းေရႊ႕ေနထုိင္တိမ္းေရွာင္ခဲ့ၾကသည္။ သူသည္ပိဋကတ္ေပစာ (ေပထုတ္) မ်ားကုိ လူေပါင္းေလးဆယ္(၄၀)ၿဖင့္ထမ္းေစၿပီး ၎၏တပည့္လက္သား၊ သားမယားမ်ားကုိ ေခၚေဆာင္ကာ ဆင္းရဲပင္ပန္းစြာ ထြက္ခြာေၿပာင္းေရႊ႕သြားၾကေလသည္။ သူတုိ႔သည္ဍဳံဌါန္႔ဝေဒသသုိ႔ေရာက္ရွိသြားေသာအခါ ေနထုိင္ရာ ၿမဳ႕ိရြာတည္ေထာင္ၿပီး ေနထုိင္လာခဲ့ၾကသည္။

ထိုအခ်ိန္ကစၿပီး၎တုိ႔သည္၎တုိ႔ယူေဆာင္လာခဲ့ၾကေသာပိဋကတ္က်မ္းစာမ်ားကုိ ကရင္တုိ႔ဘာသာၿဖင့္ အဆက္ဆက္သင္အံလာခဲ့ၾကပါသည္။ ထုိလကၤာ၏အဓိပၸါယ္ကုိ ၾကည့္ေသာအားၿဖင့္ “ဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ” ကုိသထုံေခတ္တြင္လည္း မြန္စာေပတုိ႔ႏွင့္ေခတ္ၿပိဳင္ ေရးသားေနၿပီးၿဖစ္ေၾကာင္းမွန္းဆႏုိင္ေပမည္။သထုံပ်က္စီးသည္ႏွစ္မွသကၠရာဇ္(၄၁၉)ႏွစ္ ္ၿဖစ္၍ ယင္းသကၠရာဇ္မ်ားကုိ ေရွးရွဴေထာက္မည္ဆုိလွ်င္ ႏွစ္ေပါင္း(၈၀၀)ေက်ာ ္(၉၀၀) ခန္႔ ေလာက္က “ဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ”ကုိေရးသာရာတြင္ အေတာ္က်ယ္ဝန္းစြာ ရွိေနၿပီးၿဖစ္ေလသည္။
ယင္းအေၾကာင္းကုိေရးသားမွတ္တမ္းတင္ထားသည့္ ေပစားမ်ားလည္းလြန္ခဲ့ေသာ ဒုတိယ ကမၻာစစ္တြင္ သထုံနယ္ ရြာတစ္ရြာမွ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းတြင္ ေတြ႔ရေသးၿပီး၊ ယင္းေပ စာမွာ မိီးထဲပါသြားသည္ဟု သိၿပန္သည္။ ၎ဆရာေတာ္မွာ ယခုေမာ္လၿမိဳင ္ၿမဳိ႕ၿပည္ ေက်ာင္းတြင္ သီတင္းသုံးေနထုိင္လွ်က္ရွိေနေပေသးသည္။ ၎ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး အနီးစပ္္ဆုံးအေထာက္အထာအေနၿဖင့္ သကၠရာဇ္(၁၁၅၁)ခုႏွစ္ ဒုတိယ အင္းဝေခတ္ ကုန္ဆုံးခါနီး အခ်ိန္ႏွင့္တုိက္ဆုိင္္ေသာကာလတြင္ ေပၚထြန္းလာသည့္“ဖူ႔က်ာ္တာမိတ္”ေခၚ ကရင္အမ်ဳိးသားဗုဒၶဘာသာဘုန္းေတာ္ၾကီး၏ စာေပကုိေထာက္ထားၿပီး ေၿပာဆုိတတ္ၾက ၿပန္သည္။ သုိ႔ေသာ္ တခါၿပန္ၿပီး ေလ့လာေသာအခါလြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း(၃၀၀)ေက်ာ္ ္(၄၀၀)ေလာက္က “ဖူ႔က်ာ္တာမိက္ထက္အရင္) “ဖူ႔ေယာင့္တာပုိင္”စေသာပုဂၢိလ္တုိ႔ ေရးသားသည့္ စႏၵကုမၼာ “ေစာထမူလာ”(စဝ္ထၞ႔ာလာ) စေသာပုံၿပင္မ်ားကုိတဖန္ေတြ႔ ရွိရၿခင္းအားၿဖင့္ ထုိစာေပသည္ လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္ေပါင္း(၂၀၀)ေက်ာ္ “ဖူ႔တာမုိက္” ေခတ္ကပင္မဟုတ္ဘဲ ထုိထက္ေရွးက်သည့္္ေခတ္က ေရးသားႏွစ္ၾကၿပီး ၿဖစ္ေၾကာင္း သိလာရၿပန္ေပသည္။ တဖန္ၿပန္ၿပီးေလ့လာစင္စစ္ၾကည့္ေသာအခါ ကရင္အမ်ုဳိးသားတုိ႔ သည္ ယခုေတြ႔ၿမင္နုိင္ေသာ ကရင္တုိ႔ ေနထုိင္ရာေဒသသုိ႔ေၿမာက္ပုိင္းမွေနၿပီး ဆင္းသက္ လာေရာက္ေနထုိင္လာခဲ့ၾကသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းရာေပါင္းမ်ားစြာၾကာေညာင္းခဲ့ၿပီးၿဖစ္ေၾကာင္း မည္သူမွ်မၿငင္းဆုိႏုိင္ေပ။
(ၿဗဟၼီ) သုိ႔မဟုတ္ မြန္ခမာတုိ႔ အေရးအသားသည္ ၿမန္မာၿပည္ေအာက္ပိုင္းဆီသုိ႔ ေရာက္လာခဲသည္မွာလည္း ၎ႏွစ္ေပါင္းေထာင္ႏွစ္ခ်ီၿပီးၾကာေညာင္းခဲ့ေလၿပီ၊ ၎အေရးအသားတုိ႔သည္ ကရင္အမ်ဳိးသားႏွင့္္ ေစာစြာေသာေခတ္ကာလကပင္ေတြ႔ဆုံ ရင္းႏွီးမွဳၿပဳလာခဲ့ၾကၿပီးၿဖစ္ ေၾကာင္းသံသယၿဖစ္ဘြယ္မလုိေတာ့ေပ။ ထုိသုိ႔ဆုိလွ်င္ ကရင္တုိ႔သည္ “ဖႜဳံ လိက္ထူ႔လီ” အေရးအသားႏွင့္္ေတြ႔ဆုံေရးလာသည့္ကာလမွာ မၾကာၿမင့္ေသးဟုဆိုရခဲ့ယဥ္သြားေတာ့သည္။ ေရွးေခတ္က ေရွးအေရးအသားၿဖင့္ ေရွးေဝါဟာရ အသုံးအႏွဳံးမ်ားကုိသုံးၿပီးေ႐းသားခဲ့မည္ၿဖစ္ေသာလည္ းကာလ၏ ေၿပာင္းလဲလာမွဴ အေရးအသား၏ ေၿပာင္းလဲလာမွဳေၾကာင့္ ယခုၿမင္ရေသာအေၿခသုိ႔တုိင္ ေရာက္လာခဲ့ဟန္ရွိေပသည္။၎ထုိ အေထာက္အထားကုိၿပပါဟုဆုိလွ်င္ ေရွးေခတ္က ကရင္အမ်ဳိးသားတုိ႔၏ ေပါ့ေလွ်ာ့မွဳ၊ အၿမင္မက်ယ္မွဴ၊ စည္းလုံးသည့္အင္းအားမရွိမွဴ၊ စေသာမ်ားစြာေသာအောကာင္းမ်ားေၾကာင့္ၿဖစ္ဟန္တူသည္။ ၎တုိ႔၏ ေရွးက် ေသာ တိက်သည့္ လက္ရာမ်ားကုိေတြ႔ရန္ခဲယဥ္းသြားၿပန္ေတာ့သည္။ ဤသည္မ်ားမွာ မိမိ ေပါင္ကုိ မိမိၿမန္လွန္ၿပီးေထာင္းသည့္သေဘာ သက္ေရာက္သြားႏုိင္ေသာ္လည္း ပအုိဝ္၊ ေတာင္သူတို႔ ေရွးေဟာင္းစာေပမွ ေရးသားမွတ္ထားသည့္ ကရာရာဇဝင္၊ ယုိးဒယား (ဆူခုိထုိင္း) စေသာရာဇဝင္မွ ကရင္အေၾကာင္းေရးသားခ်က္၊ မြန္ရာဇဝင္မ်ားမွ ကရင္အ ေၾကာင္းမ်ားစြာ ေရးသားခ်က္မ်ားကို မ်ားစြာေတြ႔ႏုိင္ေသာ္လည္း ကရင္အေၾကာင္းကုိ ၿပည့္စုံစြာ ေရးသားမွတ္ထားခ်က္မ်ားကုိယခုတုိင္ေအာင္ ေက်နပ္ဘြယ္ရာ ေရးသားခ်က္ မရွိေသးသည္ကုိေထာက္ေသာအားၿဖင့္ ေရွးေခတ္ကရင္ေရာ၊ ယခုေခတ္ကရင္မ်ားပါ မိမိတို႔၏ ေပါ့ေလွ်ာ့မွဳ၊ အၿမင္မက်ယ္မွဳကုိၿပသလွ်က္ရွိေသးေၾကာင္းထင္ရွားလွ်က္ရွိေန ေ ပေသးသည္။ ဤအတုိင္းသာ သြားမည္ဆုိလွ်င္ ေနာင္ႏွစ္ရာစုေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာေညာင္း သည့္တုိင္ေအာင္ ေနာင္လာေနာက္သားတုိ႔သည္ ကရင္အေၾကာင္းကုိ အၿခားေသာ စာေပမ်ားစြာတြင္သာ ဖတ္ရွဴႏိုင္မည္ၿဖစ္ၿပီး ပုံၿပင္၊ ဒ႑ာရီသဖြယ္ မွတ္တမ္းၾက မည္သာ ၿဖစ္ေလသည္။ အထက္ပါအေၾကာင္းၿပခ်က္သည္ အရိပ္အၿမြက္မ်ားသာၿဖစ္ၿပီး အၿခားအ ေထာက္အထားရွာစရာ “ဖႜဳံလိက္ထူ႔လီ” အေၾကာင္းေၿမာက္ မ်ားစြာရွိေသးေသာ္ လည္း ဤမွ် ဆုိထားၿခင္းၿဖင့္ ေခတ္အၿမင္ရွိေသာသူသည္ မွန္းဆႏုိင္မည္ဟုယုံၾကည္မိပါ
သတည္း။

မာန္းနာဲစံ(ဘားအံ)
၁၉၆၆-ခုႏွစဂ်ဴလုိင္လ၊ အိမ္ေထာင္ေရးမဂၢဇင္းတြင္ ၿပန္လည္ေဖၚၿပလွ်က္။္